Na rysunku przedstawiona jest tłokowa pompa wtryskowa wytwórni Bosch z regulacją dawkowania za pomocą odpowiedniego obracania tłoka. Taka pompa występuje w jednocylindrowych silnikach małych jachtów. Tłok 1 pompy napędzany jest za pośrednictwem popychacza rolkowego 13 przez krzywkę napędową 17, umieszczoną na wale rozrządu silnika. Ponieważ pompa nie ma własnego wału krzywkowego, to nazywa się ją pompą z obcym napędem. Krzywka, przesuwając tłok w kierunku jego górnego położenia, wywołuje ruch tłoczący, natomiast ruch powrotny tłoka odbywa się dzięki sprężynie 9. Paliwo z komory zasilania 6 przedostaje się do cylindra przez otwory zasilający 4 i przelewowy 5, a następnie wskutek przesuwania się tłoka do góry jest tłoczone z komory nad tłokiem do przewodu wysokiego ciśnienia, po wcześniejszym otwarciu się zaworu tłoczącego 8. Zawór tłoczący, nazywany też zaworem odciążającym, uniemożliwia powrotny ruch paliwa z przewodu wysokiego ciśnienia do cylindra silnika pompy, a osiadając na swojej przylgni, zwiększa objętość przestrzeni nad zaworem, powodując w ten sposób zmniejszenie ciśnienia panującego w przewodzie między pompą a wtryskiwaczem. Tłok w części współpracującej z cylindrem ma rowek odpływowy oraz krawędź sterującą i odcinającą. Dzięki takiej konstrukcji możliwa jest ciągła regulacja ilości tłoczonego paliwa (dawki). Polega ona na obracaniu tłoka, w wyniku czego krawędź sterująca wcześniej lub później spowoduje połączenie przestrzeni nad tłokiem z komorą zasilania. Do obracania tłoka służy listwa zębata 11, współpracująca z segmentem zębatym 10, osadzonym na tulei regulacyjnej 12. Ponieważ tuleja regulacyjna ma w swojej dolnej części wycięcie, w które wchodzi kołnierz tłoka 2, to każdy obrót tulei pociąga za sobą również obrócenie się tłoka. Listwa zębata połączona jest dalej z regulatorem prędkości obrotowej silnika.
W przypadku wielocylindrowych silników pompa ma odpowiednią liczbę tłoków i pozostałych elementów umieszczonych w jednym kadłubie i działa jak opisana pompa jednocylindrowa. Trzeba zdawać sobie z tego sprawę, że pompy tłokowe, a także rozdzielaczowe, wprawdzie stosowane do dzisiaj, są wypierane przez nowoczesne systemy o nazwie common rail. Opisałem to szczegółowo w książkach pt. Układy wtryskowe Common Rail oraz Dieslowskie napędy jachtów.
Oznaczenia na rysunku:
1 – tłok, 2 – kołnierz tłoka (skrzydełka) 3 – cylinder, 4 – otwór zasilający, 5 – otwór przelewowy, 6 – komora zasilania, 7 – zawór tłoczący, 8 – króciec przewodu wysokiego ciśnienia, 9 – sprężyna powrotna, 10 – segment zębaty (kółko zębate), 11 – listwa zębata,
12 – tuleja regulacyjna, 13 – popychacz rolkowy, 14 – króciec przewodu zasilającego,
15 – kadłub, 16 – kołnierz do mocowania pompy na silniku, 17 – krzywka napędowa w silniku